آشنایی باغذا های محلی و گیاهان بومی دزک

به نقل از سایت حسین اسماعیلی:

مردم روستای دزک بر اساس شيوه معيشت مبتني بر دامداري ، كشاورزي و باغداري ،گياهان وحشي مانند كرفس كوهي ، شنگ ، پاكلاغ ،چاووك ،كنگر موسیر و … را پس از پختن با ماست مخلوط مي كنند كه به آن (( تيليكه –تليكه )) مي‌گويند .

تصویر: کرفس کوهی

تصویر: گیاه شنگ

تصویر: گیاه کنگر

از گياهاني مانند موچه ، اوماج و باگياهاني مانند ترشك يا سلمان تره (( آش دوغ )) ، (( آش ماست )) يا (( آش كشك )) مي پزند .

از آب كشك وسابیدن کشک محلی : كله جوش (كلاجوش ) و با رشته كردن خمير آش برگ پخته مي شود .

(( كاردي )) كه گياهي كوهي است ، در پخت آشي به همين نام مورد استفاده است . كاچي در دو نوع شير و آردي به نام هاي (( كاچي شير )) و ((كاچي تامي )) پخته مي شود

آش هاي نذري مانند شير برنج (آش برنج ) ، شله زرد ،‌آش رشته و پنج تن (آش رشته يا آش برگ ) معروفند .

 خواص کنگر

 
نام علمی کنگر

CYNARA SCOLYMUS

واین گیاه در اکثر مناطق ایران می روید ودر سرزمین بختیاری ودامنه های زاکرس نیز به فراوانی می روید

و بختیاری ها از ان کنگر ماست یا تیلیکه درست میکنند ان را به صورت  پلو کنگر وخورش وسالاد استفاده می کنند

مواد موجود در کنگر عبارتند از

پتاسیم- اهن –کلسیم –سدیم –بتا کارتن – وفیبر میباشد

سرگل های این گیاه به عنوان سبزی مصرف می شود که برای دستگاه گوارش مقوی بوده و به هضم مواد غذایی کمک می کند. عصاره ی برگ و ریشه ی کنگر برای جلوگیری از رسوب چربی در جدار رگ ها مفید بوده و در درمان یرقان ، سوء هاضمه ، احساس ناراحتی در معده ، نفخ ، بی اشتهایی ، تهوع ، اسهال خفیف یا یبوست ، نارسایی کبد ، دفع مزمن آلبومین و کم خونی بعد از جراحی موثر بوده و از کبد در برابر سموم شیمیایی محافظت می کند.

كاكولي : براي جا خالي ، عروسي ها ، مراسم شادي ، نذر و يا سوغاتي پخته مي شود . گرده اي نسبتاً ضخيم است كه در پخت آن از شير، زرده تخم مرغ ، كنجد ،گلرنگ ، سياه دانه و شكر استفاده و بسيار خوشمزه و خوش رنگ است .

درکوههای دزک گل آویشن یا به زبان محلی اوشوم به وفور یافت میشو د که آن را تنها یا همراه با چای دم می کنند آویشن علاوه بر عطر خوب خواص فراوان هم دارد

(Labiataelamiaceae )

مشخصات:

 شبه درختچه‌ای همیشه سبز و کوتاه با ریشه محکم و ساقه‌ای کاملاً منشعب، برگها بدون دمبرگ و متنوع می‌باشند. برگهای جوان کرک دارند. گلهای صورتی درون سنبله‌هایی در نوک شاخه‌ها تجمع می‌یابند.
میوه آن شامل 4 فندقه صاف و تیره رنگ بوده که در انتهای گل باقی می‌ماند.  گیاه رایحه معطر دارد لذا مورد توجه زنبور عسل است و عسل تولید شده از آویشن خواص اصلی آن را دارا می‌باشد. زمان جمع آوری گیاه فصل بهار و تابستان می‌باشد.

قسمتهای مورد استفاده:
کل گیاه
پراکندگی:
بومی‌مناطق مدیترانه‌ای می‌باشد.ترکیبات شیمیایی:
اسانس حاوی تیمول، کارواکرول، بورنیول، تانن، بیتر و ساپونینها.
اثر تیمول از بقیه بارزتراست.
خواص:
* رقیق کردن خلط مجاری تنفسی: پس از مصرف خوراکی از ریه متصاعد می‌شود و به غلظت موثر میرسد.
* افزایش ترشحات وسرعت تخلیه آن از مجاری تنفسی
* گشاد‌کننده مجاری تنفسی و کاهش سرفه
* اثرات ضد باکتریایی
* ضد اسپاسم مجاری گوارشی

موارد مصرف:

1- پیشگیری
 * در عفونتهای تنفسی منجر به افزایش ترشحات و تخلیه سریعتر آنها شده و  با کاهش شدت سرفه‌ها از التهاب مجاری تنفسی جلوگیری می‌کند.
* در بیماران با روده تحریک پذیر IBS  منجر به کاهش علایم گوارشی می‌گردد.
* منجر به کاهش تجمع باکتریها در دهان میگردد.

2-درمان
* کاهش سرفه‌های خشک و شدید در برونشیت وسیاه‌سرفه{(کمکی)(خوراکی. بخور و موضعی)}
* افزایش رقت خلط در آسم و آمفیزم  COPD  {(کمکی)(خوراکی. بخور وموضعی)}
* کاهش علایم گوارشی در بیماری روده تحریک پذیر IBS {(کمکی)(خوراکی وموضعی)}
* درمان کرم انکیلوستوم{(کمکی)(خوراکی)}تداخلات دارویی:
تداخل دارویی واضحی گزارش نشده است.

مصرف در دوران بارداری:
بعلت اثرات سقط آوری مصرف آن باید با احتیاط و در مقادیر کم و کوتاه مدت از فرآورده‌های غیر تغلیظ شده‌باشد.

مصرف در دوران شیردهی:
از فرآورده‌های غیر تغلیظ شده با احتیاط و کوتاه مدت مصرف گردد